ฤดูกาล (Season)
เกิดจากการที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ในรอบ 1 ปี โดยที่แกนหมุนของโลกเอียงทำมุม 23.5 องศา จากแนวตั้งฉากกับระนาบวงโคจรของโลก ทำให้ตำแหน่งต่าง ๆ บนพื้นโลกได้รับพลังงานแสงและความร้อนจากดวงอาทิตย์ไม่เท่ากัน บริเวณที่ได้รับแสงมากต่อเนื่องกันเป็นเวลานานเรียกว่า
ฤดูร้อน ส่วนบริเวณที่ได้รับแสงน้อยต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน เรียกว่า ฤดูหนาว
ฤดูกาล (Seasons) เป็นการแบ่งระยะเวลาในหนึ่งปีออก เป็นช่วงๆตามสภาพอากาศ โดยแต่ละช่วงจะมีสภาพอากาศ ที่แตกต่างกันออกไป ในบริเวณที่อยู่นอกเขตมรสุม แบ่งฤดูกาลออกเป็น 4 ฤดูกาล ได้แก่ ฤดูร้อน (Summer) ฤดูใบไม้ร่วง (Autumn) ฤดูหนาว (Winter) และฤดูใบไม้ผลิ (Spring)ในเขตอบอุ่นและเขตหนาว แบ่งออกเป็น 4 ฤดู ได้แก่ เป็นช่วงเดือนที่ยุโรปกลับมีชีวิตขึ้นมาอีกครั้งหนึ่งหลังจากที่มี ความวิเวกวังเวงและเยือก อันมีชีวิตชีวาสร้างความกระปรี้ กระเปร่าให้กับธรรมชาติแวดล้อม อย่างมากมาย นักท่องเที่ยว จากประเทศไทยเรานิยมไปเยือน ยุโรปช่วงนี้มากที่สุด เพราะ อยู่ระหว่างโรงเรียนปิด ภาคฤดูร้อน และที่สำคัญคือเป็นช่วง ที่ดอกไม้ ในยุโรปเบ่งบานงดงามที่สุด โดยเฉพาะในฮอลแลนด์ มีงานเทศกาล ดอกทิวลิป และสวนพฤกษชาติ เคอเคนฮอฟ อบอวลไปด้วยกลิ่นหอมของ มวลดอกไม้นานาพันธุ์สดสีสวยงาม เปิดให้เข้าชมตอนกลางเดือน เมษายนถึงกลางเดือนพฤษภาคม เท่านั้น อากาศกำลังสบายน่าเที่ยว อุณหภูมิเฉลี่ย 12-22 องศาเซลเซียส ฤดูแห่งความอบอุ่น และมีชีวิตของยุโรป ระหว่าง3-4 เดือนนี้
ทวีปยุโรปจะสว่างไสวไปด้วยแสงแดดอันอบอุ่นที่สุดใน รอบปี
ในแต่ละวันจะมีแดด ให้เห็นจนถึง 4 ทุ่มจึงพลบค่ำ แม้แต่ชาวยุโรปผู้รักธรรมชาติเองก็พากันลาพักร้อนไปตากอากาศ หรือพักผ่อนกันอย่างมากมาย สถานที่ ท่องเที่ยว อันเป็นที่โปรดปรานที่เปิดให้เข้าชมตั้งแต่ เมษายน .ถึงเดือนตุลาคม อาทิ เมืองตุ๊กตามาดูโรดัม ในฮอลแลนด์ อุทยานน้ำพุทิโวลี ที่กรุงโรม และเรือล่องแม่น้ำไรน์ ในเยอรมัน อากาศโดยทั่วไปเย็นตอนเช้าตรู่ และหัวค่ำ กลางวันร้อนแต่ไม่อบอ้าว อุณหภูมิเฉลี่ย 18-30 องศาเซลเซียส โดยทั่วไปยังอบอุ่นเช่นเดียวกับฤดูร้อนที่ผ่านมา สถานที่ท่อง เที่ยวทั่วไปเปิดตามปกติ เหมือน ฤดูร้อนจนกระทั่งปลายเดือนตุลาคม อากาศจึงเริ่มเย็นขึ้น แต่ยังถือเป็นฤดูน่าเที่ยวของ ยุโรปอยู่ เนื่องจากใบไม้เริ่มเปลี่ยนสีจากสีเขียวสด เป็นเหลืองปนน้ำตาลแดง สอดสีเหลืองอร่ามไปทั่วทั้งทวีป อากาศกำลังเย็นสบาย อุณหภูมิเฉลี่ย 10-18 องศาเซลเซียส
 ถึงแม้เดือนแห่งความอบอุ่นของฤดูร้อนจะผ่านพ้นไปแล้ว แต่ยุโรปก็ยังเต็มไปด้วย เอกลักษณ์ของความเป็นเมืองหนาว อย่างน่าชมทีเดียว ประเทศที่มี ภูเขาสูง (อิตาลี,สวิส, ฝรั่งเศส) จะมีหิมะปกคลุมอยู่ขาวนวล ถึงอากาศจะเย็น แต่นักท่องเที่ยว เป็นจำนวนมากก็ยังหลั่งไหลมายุโรป มาเพื่อสัมผัสกับ บรรยากาศอันสุขสงบของหิมะเมืองหนาว ยุโรปฤดูนี้จะเงียบ ไม่พลุกพล่าน หรือแออัดด้วยนักท่องเที่ยว เหมือนในฤดูร้อน อุณหภูมิเฉลี่ย 1 ถึง -10 องศาเซลเซียส  http://www.trekkingthai.com/cgi-bin/webboard/generate.pl?board=backpacker&content=7302  http://www.vcharkarn.com/vcafe/41646 |
ถ้าเราสังเกตตำแหน่งของดวงอาทิตย์ในแต่วันเราจะพบว่า มีน้อยวันในรอบปีที่ดวงอาทิตย์ขึ้นและตกตรงกับทิศตะวันออกและตะวันตกพอดี โดยมากดวงอาทิตย์จะขึ้นและตกเบี่ยงออกไปไม่ทางเหนือก็ทางใต้ เมื่อเปรียบเทียบตำแหน่งของดวงอาทิตย์กับดวงดาว จึงเหมือนกับดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ไปตามตำแหน่งต่างๆบนท้องฟ้าเราเรียกเส้นทางเดินของดวงอาทิตย์นี้ว่าสุริยะวิถี (Ecliptic) |
สุริยะวิถีจะทำมุม 23.5 องศากับเส้นศูนย์สูตรท้องฟ้า (Celestial equator) การเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของดวงอาทิตย์นี้แท้ที่จริงแล้วเกิดขึ้นเนื่องจากการเอียงของแกนโลกเป็นมุม 23.5 องศากับระนาบการโคจรรอบดวงอาทิตย์ โดยแกนของโลกจะชี้ไปที่ตำแหน่งเดิมตลอดเวลา ซึ่งก็คือตำแหน่งของดาวเหนือ นั่นเอง ดังนั้นในระหว่างที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ บางเวลาแกนโลกจึงเอียงเข้าหาดวงอาทิตย์ และในบางเวลาก็เอียงออกจากดวงอาทิตย์ |
วันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นและตกทางทิศตะวันออกและตะวันตก
พอดี เราเรียกว่า วิษุวัต(Equinox) โดยในแต่ละปีจะมี
เพียง 2 วันเท่านั้น คือวันที่ 21 มีนาคม เรียกว่า
วสันตวิษุวัต(Vernal equinox) ถือว่าเป็นวันเริ่มต้น
ของฤดูใบไม้ผลิทางซีกโลกเหนือ (หรือฤดูใบไม้ร่วงทางซีกโลกใต้) และวันที่ 22 กันยายน เรียกว่า ศารทวิษุวัต (Autumnal equinox) ถือว่าเป็นวันเริ่มต้นของฤดูใบไม้ร่วงทางซีกโลกเหนือ (หรือฤดูใบไม้ผลิทางซีกโลกใต้) ในวันทั้งสองนี้ แกนโลกจะอยู่ในระนาบตั้งฉากกับรัศมีจากดวงอาทิตย์พอดี ทำให้กลางวันและกลางคืนยาวเท่ากัน หรือ เรียกว่า มัธยมกาล ซีกโลกเหนือและซีกโลกใต้จะได้รับพลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์เท่าๆกัน
 รูปที่ 1 ภาพแสดงตำแหน่งของโลกในช่วงเวลาต่างๆในแต่ละปี การเอียงของโลก ทำให้โลกหันด้านที่แตกต่างกันเข้าหาดวงอาทิตย์ บริเวณต่างๆบนโลกจึงได้รับพลังงานความร้อนที่ไม่เท่ากัน เกิดเป็นฤดูกาล เมื่อเวลาผ่านไป หลังจากวันที่ 21 มีนาคม โลกจะโคจรรอบดวงอาทิตย์ต่อไป ทำให้แกนโลกชี้เข้าหาดวงอาทิตย์มากขึ้น ทำให้ดวงอาทิตย์ขึ้นและตกค่อนไปทางเหนือมากขึ้นเรื่อยๆ ซีกโลกเหนือจะหันเข้าหาดวงอาทิตย์มากขึ้น แสงอาทิตย์จะตกกระทบตั้งฉากลงบนพื้นที่บนซีกโลกด้านนี้ ทำให้ได้รับพลังงานความร้อนมากกว่า จึงเป็นการเข้าสู่ฤดูร้อน |
กลางวันจะยาวขึ้นเรื่อยๆ จนกระทั่งวันที่ 21 มิถุนายน แกนโลกจะชี้เข้าหาดวงอาทิตย์มากที่สุด ดวงอาทิตย์จะขึ้นและตกค่อนไปทางเหนือมากที่สุด เรียกว่า อุตรายัน (Summer solstice) วันนี้จะเป็นวันที่ยาวที่สุดในซีกโลกเหนือ และสั้นที่สุดในซีกโลกใต้ เป็นวันเริ่มต้นของฤดูร้อนในซีกโลกเหนือ และฤดูหนาวของซีกโลกใต้ หลังจากวันนี้ ดวงอาทิตย์จะชี้แกนเข้าหาดวงอาทิตย์น้อยลง จนกระทั่งถึงวันที่ 21 กันยายน แกนโลกจะอยู่ในระนาบตั้งฉากกับรัศมีจากดวงอาทิตย์ กลางวันจะเท่ากับกลางคืน |
หลังจากนั้นแกนโลกจะค่อยๆชี้ออกจากดวงอาทิตย์ ในซีกโลกเหนือกลางวันจะสั้นขึ้นเรื่อยๆ และจะสั้นที่สุดในวันที่ 21 ธันวาคม หรือ ทักษิณายัน (Vernal solstice) ในวันนี้ดวงอาทิตย์จะขึ้นค่อนไปทางใต้มากที่สุด เป็นการเริ่มต้นของฤดูหนาว ส่วนทางซีกโลกใต้ วันนี้จะเป็นวันที่ยาวที่สุดและเป็นการเริ่มต้นฤดูร้อน เพราะว่าแกนโลกจะหันด้านใต้เข้าหาดวงอาทิตย์ ทำให้ซีกโลกใต้ได้รับความร้อนมากกว่าซีกโลกเหนือ หลังจากนี้ แกนโลกจะค่อยๆชี้เข้าหาดวงอาทิตย์มากขึ้น วันในซีกโลกเหนือจะยาวขึ้น จนกลับมาเท่ากันในวันที่ 21 มีนาคม ซึ่งก็จะครบหนึ่งปีพอดี |
สำหรับฤดูกาลในประเทศไทยตั้งแต่บริเวณเหนืออ่าวไทยขึ้นมา จะแบ่งออกเป็น 3 ฤดูกาล คือ ฤดูร้อน ฤดูฝน และฤดูหนาว ทั้งนี้เนื่องจาก ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อนที่ได้รับอิทธิพลจากลมมรสุม (Monsoon) ลมมรสุมที่ส่งผลกระทบกับประเทศไทยมีสองลมมรสุม คือ ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และลมมรุสมตะวันออกเฉียงเหนือ ฤดูฝนจะเริ่มขึ้นเมื่อลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดจากมหาสมุทรอินเดีย เข้าสู่ประทศไทยในราวกลางเดือนพฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงที่ร่องความกดอากาศต่ำพาดผ่านประเทศไทยพอดี ลมมรสุมนี้จะพัดเอามวลอากาศอุ่นภาคพื้นสมุทร ซึ่งเป็นมวลอากาศร้อนชื้นเข้าสู่ประเทศไทย ทำให้เกิดฝนตกชุก จนถึงราวปลายเดือนมิถุนายน |
เมื่อร่องความกดอากาศเคลื่อนที่ขึ้นไปทางตอนใต้ของประเทศจีน ฝนจะเริ่มซาลง ทิ้งช่วงราว 1-2 สัปดาห์ ก่อนที่ร่องความกดอากาศจะเลื่อนกลับลงมาที่ประเทศไทย ทำให้ฝนตกอีกครั้ง จนกระทั่งราวกลางเดือนตุลาคม ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือจากประเทศจีนจะเริ่มพัดเข้ามา ลมนี้จะนำมวลอากาศเย็นภาคพื้นทวีปเข้ามา ทำให้สภาพอากาศแห้งและเย็น เป็นการเริ่มต้นของฤดูหนาว |
ฤดูหนาวจะค่อยๆสิ้นสุดลงในราวเดือนกุมภาพันธ์ ลมมรสุมที่มีอิทธิพลในประเทศไทยจะเริ่มเปลี่ยนเป็นลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ อากาศจะเริ่มร้อนขึ้น และจะร้อนที่สุดในเดือนเมษายน ทั้งนี้เนื่องจากดวงอาทิตย์จะเลื่อนเข้ามาอยู่ตรงกับประเทศไทย หรือดวงอาทิตย์จะตรงศีรษะในเวลาเที่ยงในวันที่ 27 เมษายน  |
 ส่วนภาคใต้ จะแบ่งออกเป็น 2 ฤดูกาล คือ ฤดูร้อน และฤดูฝน โดยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมเช่นเดียวกัน ภาคใต้ฝั่งตะวันตกจะเข้าสู่ฤดูฝนจากลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ในเดือนพฤษภาคม ส่วนภาคใต้ฝั่งตะวันออกจะเข้าสู่ฤดูฝนจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ในเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์ ซึ่งเกิดขึ้นเนื่องจากมวลอากาศชื้นจากอ่าวไทย |
